Şikayet geri çekildikten sonra tekrar şikayetçi olunur mu? Geri çekilen şikayet sicile işler mi? Ceza davasında şikayet geri çekilirse ne olur? Şikayetten vazgeçen kişi tazminat davası açabilir mi?

Şikayet Hakkı ve Şikayetten Vazgeçme

Suç işlenmesi durumunda mağdur veya suçtan zarar gören kişinin sahip olduğu haklardan biri de 'şikayet hakkı'dır. Ancak bu hakkın ne anlama geldiği, nasıl kullanıldığı ve vazgeçildiğinde neler yaşanabileceği gibi konular, çoğu zaman kafa karıştırıcı olabilir. Bu yazıda, şikayet hakkının detaylarına, kimlerin bu hakkı kullanabileceğine, şikayet süresine ve şikayetten vazgeçmenin hukuki sonuçlarına değineceğiz. Böylece, hem mağdurların hem de suçtan zarar görenlerin bu önemli konuda bilgi sahibi olmasını sağlamayı amaçlıyoruz.

Şikayet Hakkı ve Şikayetten Vazgeçme Nedir?

Bir suçun soruşturulması veya kovuşturulması için mağdur ya da suçtan zarar gören kişinin yetkili mercilere başvurarak kullandığı hak, şikayet hakkı olarak tanımlanır. Bu hak, yalnızca mağdur ya da zarar gören kişi tarafından kullanılabilir. Diğer kişiler veya kurumlar bu hakkı kullanamaz; bu nedenle şikayet hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlıdır ve kamu hukukuna ilişkin bir haktır. Tüzel kişilikler de (şirketler, vakıflar, dernekler) şikayet hakkını kullanabilir. Bu tür durumlarda tüzel kişilikler, yetkili organları aracılığıyla şikayet işlemini yaparlar.

Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Ceza Muhakemeleri Kanunu (CMK), şikayet hakkının nasıl ve ne şekilde kullanılacağını ayrıntılı olarak düzenlemektedir. Ancak şikayet sürecindeki teknik detaylar önemlidir; yanlış bir adım mağduriyetlere yol açabilir. Bu sebeple şikayet hakkının kullanılması aşamasında hukuki danışmanlık alınması kritik bir rol oynar.

Şikayet Hakkı Süresi

Bazı suçlar, yalnızca mağdurun şikayeti üzerine soruşturulabilir. Bu tür suçlarda, şikayet hakkı belli bir zaman sınırlamasıyla kısıtlanmıştır. TCK madde 73 uyarınca, takibi şikayete bağlı suçlar açısından şikayet hakkı 6 ay içerisinde kullanılmalıdır. Bu süre, mağdurun suçu veya failini öğrendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.

Ancak, fiilin öğrenildiği tarih üzerinden 6 ay geçse de, davanın zamanaşımı süresi dolmadan şikayet hakkı kullanılabilir. Örneğin, 8 yıllık zamanaşımına tabi bir suçta mağdur, failini sonradan öğrenirse 8 yıl içerisinde şikayet hakkını kullanabilir.

Süresi içerisinde kullanılmayan şikayet hakkı düşer ve ilgili suçla ilgili bir soruşturma veya kovuşturma yapılamaz. Birden fazla mağdur olması durumunda, bir mağdurun 6 aylık süresi dolsa bile diğer mağdurların süresi devam eder ve onlar şikayet haklarını kullanabilir.

İhbar Nedir?

Bazı suçlar takibi şikayete bağlıyken, bazıları için şikayet şartı aranmadan süreç resen (kendiliğinden) başlatılır. Şikayete bağlı olmayan suçlar hakkında yapılan bildirimler ihbar niteliği taşır. Savcılık, bu ihbarlar üzerine resen harekete geçerek soruşturmayı başlatır.

Şikayet Hakkı Nasıl Kullanılır?

Suçtan zarar gören veya mağdurların hangi makamlara şikayet başvurusunda bulunacakları, CMK madde 158 ile düzenlenmiştir. Şikayet hakkının kullanılması için belli bir şekil şartı bulunmamaktadır. Mağdur, polis, jandarma veya savcılığa başvurarak sözlü beyanda bulunabilir ve bu beyan tutanağa geçirilir. Yazılı bir şikayet dilekçesi ile başvuru yapılması da mümkündür.

Bunlara ek olarak, valilik veya kaymakamlıklara yapılan başvurular, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığı'na iletilir. Yurt dışında işlenen suçlarda ise şikayet, elçilik veya konsolosluk aracılığıyla yapılabilir.

Şikayette bulunurken somut olayların açık bir şekilde anlatılması önemlidir. Şikayetin titizlikle hazırlanması, dava sürecinin sağlıklı işlemesi açısından faydalıdır. Bu aşamada bir avukatın hazırladığı dilekçe, sürecin daha doğru ilerlemesini sağlayabilir. Zira yanlış veya eksik bilgi ile hazırlanan şikayetlerde savcılık, fiilin suç teşkil etmediği yönünde yanlış kararlar verebilir.

Şikayetten Vazgeçmenin Şartları

Şikayetten vazgeçme, Türk Ceza Kanunu ve Ceza Muhakemeleri Kanunu'nda düzenlenmiştir. Takibi şikayete bağlı suçlarda, mağdurun şikayetten vazgeçmesi, soruşturmanın sona ermesine veya kovuşturmanın düşmesine yol açar. Ancak, şikayetten vazgeçme işlemi bir kez yapıldıktan sonra geri alınamaz ve aynı suç nedeniyle tekrar şikayette bulunulamaz.

Birden fazla sanık varsa, sadece bir sanık için yapılan vazgeçme, diğer sanıkları da etkiler. Bu durum yalnızca şikayete bağlı suçlar için geçerlidir. Şikayete bağlı olmayan suçlarda şikayetten vazgeçilmesi, soruşturma veya kovuşturmayı sona erdirmez.

Şikayetten Vazgeçme Süresi

Şikayetten vazgeçme hakkı, ceza davasında verilen karar kesinleşinceye kadar kullanılabilir. İstinaf ve temyiz aşamalarında dahi şikayetten vazgeçilmesi mümkündür. Ancak, mahkeme kararı kesinleştikten sonra yapılan vazgeçme herhangi bir sonuç doğurmaz. Bu durumda, sanık hakkında hükmedilen cezanın infazı devam eder.

Şikayetten vazgeçilmiş olsa bile, mağdurun tazminat davası açma hakkı saklı kalır. Maddi ve manevi zararların giderilmesi için mağdur, bu davaları açabilir.

Şikayetten Nasıl Vazgeçilir?

Şikayetten vazgeçme, Cumhuriyet Savcılığına, mahkemeye veya ilgili hakime yapılabilir. Bu işlem sözlü olarak yapılabileceği gibi yazılı bir dilekçe ile de gerçekleştirilebilir. Eğer şikayetten vazgeçme işlemi avukat aracılığıyla yapılacaksa, avukata verilen vekaletnamede bu yetkinin açıkça belirtilmiş olması gerekmektedir.

Şikayetten Vazgeçmenin Hukuki Sonuçları

Şikayetten vazgeçmenin sonuçları, suçun takibi şikayete bağlı olup olmamasına göre değişiklik gösterir. Takibi şikayete bağlı suçlarda, şikayetten vazgeçilmesi halinde soruşturma aşamasında dosya kapanır, kovuşturma aşamasında ise dava düşer. Ancak sanık, şikayetten vazgeçmeyi kabul etmeyebilir. Bu durumda dava devam eder ve sanık hakkında beraat kararı verilmesi talep edilebilir.

Takibi şikayete bağlı olmayan suçlarda ise şikayetten vazgeçilse bile dava devam eder. Kamu davaları, şikayetten vazgeçmeye bağlı olarak kapanmaz.

Sanık Şikayetten Vazgeçmeyi Reddederse Ne Olur?

Şikayetten vazgeçme, mağdur tarafından yapılan tek taraflı bir işlemdir ve sanığın bu beyanı kabul etmesi zorunlu değildir. Sanık, yargılamanın devam etmesini talep edebilir ve bu durumda dava sonuçlanana kadar yargılama devam eder. Yargılama sonucunda sanık beraat edebilir.

Şikayete Bağlı Olmayan Suçlarda Şikayetten Vazgeçme

Türk Ceza Kanunu'nda bazı suçlar, şikayete tabi değildir ve bu suçların takibi re'sen yapılır. Bu tür suçlarda şikayetten vazgeçilmesi, dava sürecini etkilemez ve ceza davası devam eder.

Şikayetten Vazgeçme ile Düşen Suçlar

Kanunda "mağdurun şikayeti üzerine" şeklinde bir ifade yer alıyorsa o suçun takibi şikayete bağlıdır ve o suçtan ötürü şikayetten vazgeçilebilir. Ancak bir suçun kanuni düzenlemesinde "mağdurun şikayeti üzerine" şeklinde bir ifade yer almıyorsa o suça ilişkin şikayetten vazgeçme hakkı söz konusu olmaz. Yahut ilgili düzenlemenin hemen arkasından gelen maddelerde o suçların takibinin şikayete tabi olup olmadığı yer alır. Bir suçun takibi, mağdurun şikayetine bağlıysa şikayetten vazgeçme hakkı kullanılabilir. Bu tür suçlar arasında şunlar bulunmaktadır:

• Kişilerin huzur ve sükununu bozma (TCK m.123)

• Tehdit (malvarlığına zarar vereceğini belirterek) (TCK m.106)

• Hakaret (kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmediği takdirde) (TCK m.125)

• Özel hayatın gizliliğini ihlal (TCK m.134)

• Konut dokunulmazlığını ihlal (TCK m.116)

• Cinsel taciz (TCK m.105)

• Güveni kötüye kullanma (TCK m.155)

• Basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek kasten yaralama (TCK m.86)

• Haberleşmenin gizliliğini ihlal (TCK m.132)

Şikayet Hakkını Kimler Kullanabilir?

Şikayet hakkı yalnızca mağdur ya da suçtan zarar gören kişi tarafından kullanılabilir. Bu hak mirasçılara geçmez. Ancak, mağdur şikayet hakkını kullanarak vefat ederse, mirasçılar ceza davasına katılabilir.

Hakaret suçunda ise, mağdur vefat etmeden önce şikayet etmemişse, belirli derecedeki yakınları şikayetçi olabilir. Bu kişiler, mağdurun alt ve üst soyu, eşi veya kardeşleridir.