Maaşa haciz gelirse ne kadar kesilir? Hangi maaşlar haczedilemez? Maaş Haczi ve İşverenin Sorumlulukları

Hukuki Sürecin Kritik Önemi

Maaş haczi, çalışanların maaşlarına yönelik olarak icra müdürlüklerinin işverene gönderdiği bir talep olup, bu sürecin yönetimi işverenler açısından büyük önem taşımaktadır. İşyerinde çalışan bir işçi hakkında icra takibi başlatıldığında, kamu veya özel sektör fark etmeksizin, işçinin maaşına yönelik haciz işlemleri devreye girebilir. Alacaklının talebi üzerine, icra müdürlüğü tarafından İcra ve İflas Kanunu'nun (İİK) 355 ve devamı maddelerine uygun olarak işverene bir maaş haczi müzekkeresi gönderilir. Bu durumda işveren, işçinin maaşı üzerindeki haciz taleplerine karşı belirli yükümlülükler taşımaktadır. Bu yazıda, işverenlerin bu yükümlülükleri ve olası riskler ele alınacaktır.

1. Maaş Haczi Nedir?

İcra ve İflas Kanunu'nun (İİK) 83. maddesi uyarınca, bir işçinin ya da memurun kesinleşmiş borcundan dolayı çalışmasının karşılığı olarak aldığı maaş, prim, ikramiye gibi hak ve alacaklarının bir kısmı haczedilebilir. Bu işlem, alacaklının talebi doğrultusunda icra dairesince yürütülür ve işveren bu sürecin doğrudan tarafı haline gelir. İİK'ya göre, maaş haczi de alacağın tahsili için öngörülmüş yasal bir yöntemdir. İşverenler, bu sürecin doğru yönetilmemesi durumunda ciddi hukuki ve mali yükümlülüklerle karşı karşıya kalabilirler. Bu nedenle, maaş haczi müzekkeresinin alınması ile başlayan süreç, dikkat ve titizlikle ele alınmalıdır.

2. Maaş Hacizinde Kesinti Yapılabilecek Tutar ve Oran

İİK 83. maddesi uyarınca, maaş haczi kesintisi işçinin maaşının dörtte birinden az olmamak üzere yapılır. Ancak, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 35. maddesi uyarınca işçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez. Her iki kanun maddesi birlikte değerlendirildiğinde, işçinin ücretinden yapılacak kesinti ¼ oranında olacaktır. Ancak nafakaya ilişkin hükümler saklı tutulmuştur. Bu durumda, nafaka tutarı maaşın ¼’ünden fazla ise, nafaka tutarı kadar kesinti yapılacaktır. Nafaka alacağına yönelik bu istisna, aylık olarak ödenen tutara ilişkin olup, birikmiş nafaka borçları ise İİK'nin belirttiği şekilde işçinin ücretinin dörtte birinden fazlasının haczedilemeyeceği kuralına tabidir.

İşveren tarafından işçiye aylık sabit ücret dışında verilen para veya parasal karşılığı olan menfaate ücret eki denir. Örneğin, işçiye yapılan prim veya ikramiye ödemeleri bu kapsama girer. Ücret eki, işçinin aldığı maaş dışında sağlanan diğer maddi avantajları ifade eder ve işçinin toplam kazancını artıran ek bir unsurdur. Bunlar genel olarak prim, ikramiye, kardan pay alma, komisyon ücreti, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, sosyal yardımlardır. Bu ekler ücret eki kabul edildiğinden dolayı da belirli oranlarda haczedilebilirler. Bu tür ek ödemeler de, maaş haczi kapsamında değerlendirilmekte ve işverenin bu ödemeleri de doğru bir şekilde yönetmesi gerekmektedir.

3. Kıdem Tazminatı ve Diğer Tazminat Alacaklarında Maaş Haczi

Kıdem Tazminatı, İhbar Tazminatı, Yıllık Ücretli İzin Alacağı, Kötüniyet Tazminatı, Sendikal Tazminat gibi işveren tarafından yapılan ödemeler, ücret niteliğinde olmadıkları için tamamı haczedilebilir. Bu tazminatlarda ¼ oransal sınırı uygulanmaz. Bu tür tazminatlar, işverenin belirli yükümlülükleri yerine getirmediği durumlarda haczedilebileceğinden, işverenlerin bu konuda dikkatli olması büyük önem taşımaktadır. Özellikle işçinin işten ayrılması durumunda yapılacak tazminat ödemelerinin hacze tabi olup olmadığı konusunda hukuki danışmanlık almak işverenin lehine olacaktır.

4. Maaş Haczi Kesintisi Yapılmayacak İşçilik Alacakları

İİK m. 82/11 uyarınca, iş kazası veya meslek hastalığı sebebiyle işçiye toplu veya aylık taksitler halinde yapılan tazminat ve ödemeler haczedilemez. Geçici işgöremezlik ödeneği de haczedilemez. Yine kısa çalışma ödeneği kapsamında işçiye yapılan ödemelerden maaş haczi kesintisi yapılamaz. Bu kuralın istisnası ise aylık nafaka alacağıdır. İş kazası nedeniyle açılacak tazminat davaları sonucu alınan tazminat bedelleri de haczedilemez niteliktedir. Bu tür durumlarda işverenlerin, işçiye yapılacak ödemelerin hacze tabi olup olmadığını belirlemek için detaylı bir hukuki inceleme yapmaları gerekmektedir.

5. Maaş Haczinde Sıra Nasıl Belirlenir?

Bir işçi hakkında birden fazla kesinleşmiş icra dosyası varsa ve bu dosyalardan işverene maaş haczi gönderilmişse, hem maaş haczi müzekkeresinin tebliğ tarihi hem de alacağın niteliği kesinti yapılacak sıranın belirlenmesinde önem arz etmektedir. Kural olarak, icra takibinin ne zaman açıldığı ve borcun vadesi önem arz etmeksizin, maaş haczinde sıra işverene gönderilen maaş haczi müzekkeresinin tebliğ tarihine göre belirlenir. Yani işverene ilk tebliğ edilen maaş haczi ilk sıradadır. Ancak nafaka alacaklıları öncelikli olduğundan, nafaka alacağı gönderilen maaş haczinin sırası önemli olmayıp ilk sıraya kaydedilmesi gerekmektedir. Nafaka alacağına yönelik bu istisna, aylık olarak ödenen tutara ilişkin olup birikmiş nafaka borçları da İş Kanunu’ndan kaynaklanan diğer alacaklar gibi tebliğ tarihine göre sıraya alınacaktır.

Örneğin, bir işçinin maaşı üzerine iki farklı icra dosyası gönderildiğini düşünelim. İlk haciz tebligatı A alacaklısından, ikinci tebligat ise B alacaklısından gelmiştir. Bu durumda, işveren öncelikle A alacaklısının maaş haczini gerçekleştirmek zorundadır. Ancak, bu dosyalardan biri nafaka ile ilgiliyse, nafaka alacaklısı her zaman öncelikli sırada olacaktır.

Maaş haczinde sıranın doğru belirlenmesi, işverenin hukuki sorumluluklarını yerine getirmesi açısından son derece önemlidir. Yanlış bir sıraya göre yapılan kesinti, işverenin hem alacaklılara hem de işçiye karşı hukuki sorumlulukla karşılaşmasına neden olabilir. Bu nedenle, işverenlerin haciz sıralaması konusunda uzman bir avukattan destek alarak hareket etmeleri büyük önem taşımaktadır.

6. Maaş Haczinde İşverenin Alacaklıya Karşı Sorumluluğu

Borçlu çalışanın maaş haczi yazısını alan işveren (veya bu işle görevli kanuni muhatap), bir hafta içinde haczin icra edildiğini ve borçlunun maaş ve ücretinin miktarını icra dairesine bildirmeye, borç bitinceye kadar icra dairesinin haciz bildirimine göre haczolunan miktarı borçlunun maaş ve ücretinden keserek hemen icra dairesine yatırmaya mecburdur. Bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren, mahkemeden hüküm alınmasına gerek kalmaksızın borçlunun maaşından ve ücretinden kesmediği miktar kadar sorumludur. Borcun tamamından sorumlu tutulamaz. Örneğin, 30.000,00 TL alan bir işçinin 50.000,00 TL’lik borcu için 01.01.2022 tarihinde tebliğ edilen maaş haczi için 01.01.2023 tarihine kadar kesinti yapmayan işveren, 90.000,00 TL’lik (12×7.500,00 TL) borçtan sorumlu olacaktır.

Ayrıca işçinin işten ayrılması durumunda da işveren durumu icra dairesine bildirmeye mecburdur. İİK m. 357 uyarınca işveren, icra dairesince kanuna göre yapılan tebliğ ve emirleri derhal yerine getirmeye ve sonucunu geciktirmeksizin icra dairesine bildirmeye mecburdur. Geçerli bir sebep haricinde tebliğ ve emirleri yerine getirmeyenler hakkında ilgili icra dairesi tarafından tahkikat gerek kalmaksızın Cumhuriyet Savcılığına doğrudan soruşturma yapılır. Bu durum, işverenlerin maaş haczi konusunda yükümlülüklerini yerine getirirken dikkatli olmalarını ve süreci yakından takip etmelerini gerektirmektedir.

7. Maaş Haczinde İşverenin Borçlu – İşçiye Karşı Sorumluluğu

İşçi hakkında gelen maaş haciz müzekkeresi üzerine işçinin maaşından kesinti yapıp icra dairesine ödemeyen işverenin hem icra dairesine hem de işçiye karşı sorumluluğu vardır. İşveren, işçinin hak ettiği ücretini maaş haczi müzekkeresi gereği işçinin adına icra dairesine ödemek üzere kesmesine karşın icra dairesine ödeme yapmayarak işçinin ücrete ilişkin hakkını ihlal etmektedir. İşçi, ücretinden yapılan kesintinin icra dairesine gönderilmesini isteyebileceği gibi kesintinin icra dairesine gönderilmemesi nedeniyle iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Burada işveren tarafından ödemenin sonradan yapılması ihlali ortadan kaldırmayacaktır. İcra dairesine yapılan ödeme ile ödeme yapılan tutar kadar borca artık faiz işlemeyecektir. Ancak işveren, işçi istifa etmeden önce faizi işçiye mahsup etmek kaydıyla kesintiyi icra dairesine faizi ile beraber öder ve işçinin diğer zararlarını karşılarsa işçi artık haklı nedenle işten ayrılmaz.

İşverenin işçiye karşı olan sorumluluğu, maaş haczi sürecinde işçinin haklarını korumayı ve işçinin mağduriyetine yol açmamayı gerektirir. Bu noktada işverenin dikkatli olması ve icra dairesine ödemeleri zamanında yapması gerekmektedir. İşçinin ücretine ilişkin hakların ihlal edilmesi durumunda, işverenin işçiye karşı ciddi hukuki sorumluluklarla karşılaşması mümkündür.

Maaş Haczi Sürecinde Hukuki Destek Alma İhtiyacı

Maaş haczi süreci, işveren açısından karmaşık ve riskli bir hukuki süreçtir. İcra müdürlüklerinden gelen tebligatların zamanında ve doğru bir şekilde yanıtlanması, işçinin maaşından yapılacak kesintilerin düzenli olarak icra dairesine aktarılması gibi sorumluluklar, işverenin hata yapma riskini artırmaktadır. Bu süreçte yapılacak herhangi bir yanlış işlem, işverenin hem icra dairesine hem de işçiye karşı hukuki sorumluluk üstlenmesine yol açabilir. Bu nedenle, işverenlerin maaş haczi sürecinde bir avukatla çalışmaları, hukuki hatalardan kaynaklanabilecek mali yükümlülüklerin önüne geçilmesi açısından önemlidir.

Bir avukatın rehberliğinde hareket etmek, işverenin maaş haczi ile ilgili yükümlülüklerini doğru bir şekilde yerine getirmesini sağlar ve olası riskleri minimize eder. Örneğin, bir avukatın rehberliği olmadan işveren, haciz sırasını yanlış belirleyerek yanlış kişiye ödeme yapabilir ve bu da hem alacaklıya hem de işçiye karşı hukuki sorunlara yol açabilir. İcra hukuku, birçok detayı barındıran ve uygulamada zorluklarla karşılaşılan bir alan olduğundan, uzman bir avukatın desteği, işverenin hem işçiye karşı yükümlülüklerini hem de alacaklılara karşı sorumluluklarını eksiksiz yerine getirmesine yardımcı olur. Böylece, işverenler hukuki süreçleri daha güvenli bir şekilde yönetebilir ve beklenmedik mali yükümlülüklerle karşı karşıya kalma riskini en aza indirir.

Bir avukatın rehberliğinde maaş haczi sürecinin yürütülmesi, yalnızca hukuki yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda işverenin iş barışını korumasına da katkıda bulunur. Örneğin, yanlış bir haciz işlemi nedeniyle işçilerin mağdur olması, işyerinde ciddi huzursuzluklara ve iş verimliliğinde düşüşe yol açabilir. Hukuki hataların önlenmesi, işyerinde güven ortamının korunmasını ve çalışanların motivasyonunun yüksek tutulmasını sağlar. Maaş haczi sürecinin hatasız bir şekilde yürütülmesi, işçilerin mağdur olmasının önüne geçer ve işyerindeki huzurun korunmasına yardımcı olur. Bu nedenle, işverenlerin icra hukuku konusunda uzman bir avukatla çalışmaları, uzun vadede işyerinde olumlu sonuçlar doğuracak bir yatırım olarak değerlendirilmelidir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Maaşa haciz gelirse ne kadar kesilir?Maaşınızın ¼ ‘ü haczedilir ve borçlu olduğunuz dosyaya aktarılır.Kısmen haczi caiz olan şeyler:

İİK Madde 83 – (Değişik: 3/7/1940 - 3890/1 md.)Maaşlar, tahsisat ve her nevi ücretler, intifa hakları ve hasılatı, ilama müstenit olmayan nafakalar, tekaüt maaşları, sigortalar veya tekaüt sandıkları tarafından tahsis edilen iratlar, borçlu ve ailesinin geçinmeleri için icra memurunca lüzumlu olarak takdir edilen miktar tenzil edildikten sonra haczolunabilir.(Değişik: 12/4/1968 - 1045/1 md.) Ancak haczolunacak miktar bunların dörtte birinden az olamaz. Birden fazla haciz var ise sıraya konur. Sırada önde olan haczin kesintisi bitmedikçe sonraki haciz için kesintiye geçilemez.İŞKANUNU MADDE 35. - İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz. Ancak, işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir. Nafaka borcu alacaklılarının hakları saklıdır.

Maaşa haciz nasıl durdurulur?

Bu haczin kaldırılmasının ilk yolu, hacze konu olan borcun ödenmesidir. Bunun dışında, alacaklı, varsa avukatı ile anlaşma yapıp, başka bir şekilde borcu ödemek konusunda anlaşma sağlanırsa, alacaklının veya avukatının talebi ile maaş haczi kalkabilir.

Hangi maaşlar haczedilemez?

Emekli maaşı; sosyal Güvenlik Kurumu'ndan elde edilecek gelir, aylık ve ödeneklerin haczini kural olarak yasaklamıştır.

Maaş haczi varken eve icra gelir mi?

Gelebilir, alacaklı maaş haczi varken eve hacze gelebilir.

Hacizli hesaba para gelirse ne olur?

Hacizden sonra hesaba giren paralar haciz kapsamına girmez. Banka genelde üçüncü şahıslardaki alacaklarınızın haczi durumunda hesap numaranızı bloke edecektir. Bu nedenle hesap numaranızı bir an önce tekrar kullanabilmeniz için borcunuzu icra dairesine ödeyip, hesap haczinin kaldırılmasını icra müdüründen talep ediniz.

Banka bütün maaşa el koyabilir mi? Maaşa komple haciz gelir mi?

El koyamaz. Bankada ancak ¼’üne haciz koyabilir.

Birden fazla icra dosyanız varsa maaş haczi nasıl olur?

Birden fazla icra dosyası varsa, ödeme sırası belirlenir ve her bir dosyadan sadece bir kesinti yapılır.

Maaş haczi geldikten sonra faiz işler mi?

Evet, devam eder. İşçinin maaş haczi kesilmesi borç ödeme taahhüttü gibi özel bir durum olmayıp işçinin haciz kesintilerine başlanmış olması alacak miktarına işleyen faizi durdurmayacaktır. Maaş kesintileri yapılsa da ana para miktarında kalan bakiyeye faiz işlemeye devam edecektir.

Maaş haczi borç bittikten sonra ne yapılmalı? Maaş haczi borç bittikten sonra ne yapılmalı?

İcra dosyasının borcu tamamen ödendikten sonra taşınır, taşınmaz icra dairesi tarafından uygulanmış tüm hacizleri fek edilmesi talep edilmeli.

İşveren maaş haczine cevap vermezse ne olur?

İşveren, maaş haczi müzekkeresine 7 günlük yasal süresi içerisinde cevap vermezse borçtan sorumlu olacaktır. Bu durumda alacaklı, işverenin icra dosyasına borçlu olarak eklenmesini isteyebilir. Bu talebin icra müdürünce kabul edilmesi gerekir.

Maaş haczi icrayı durdurur mu?

Durdurmaz.

Maaş haczi yazısı geldiğinde ne yapılır?

İşyerlerine gelen maaş haciz yazılarına, tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde icra dairesine verilecek bir dilekçe ile cevap verilmesi zorunludur.

Maaşına haciz gelen işçi işten çıkarılabilir mi?

Maaş haczine ilişkin birçok kez haciz ihbarnamesi gelmesi 4857 sayılı İş Kanunu'nun “Feshin Geçerli Sebebe Dayandırılması” başlıklı 18. Maddesinde sayılan hâlleri taşıması şartıyla geçerli nedenle feshedilebilir.

Maaş haczi sicile işler mi?

İcra takibi hiçbir şekilde sicile işlenmez.

Maaş hesabına haciz gelir mi?

Maaş hesabına haciz gelir.

Maaş haczi 1/4'ten fazla olabilir mi?

Olamaz.